ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းနွင့္အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ား (Definitions)

ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္း (Flood)
ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းဆိုသည္မွာ ပံုမွန္အားျဖင့္ ေရမရွိေသာ ေျမမ်က္နွာျပင္တခုေပၚသို႕ ေရ ကာလတစ္ခုအထိ ၀င္ေရာက္လႊမ္းမိုးခံရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းသည္ ျမစ္ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္း၊ ရုတ္တရက္ ေတာင္က်မိုးေရမ်ား အလံုးအရင္းက်လာျခင္း၊ ေခ်ာင္းေျမာင္းမ်ားေကာကာေသာင္ျပင္မ်ားျဖစ္ေပၚ၍ ေရစီးလမ္းေၾကာင္းေပ်ာက္ျခင္း၊ ပင္လယ္ကမ္းရိုးတန္းတေလွ်ာက္ ပင္လယ္ေရျမင့္တက္ျခင္း စသည့္ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါသည္။

ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းနဲ႕အႏၱရာယ္ (Flood Risk)
ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္း ျဖစ္ပြားနိုင္ေခ်ပမာဏ၊ကာလ ႏွင့္ ျဖစ္ပြားခဲ့လ်င္ ၎၏အက်ိဳးဆက္ လူသားတို႕က်န္းမာေရးထိခိုက္နိုင္ျခင္း၊ သဘာ၀လက္ရွိပတ္၀န္းက်င္ပ်က္စီးႏိုင္ျခင္း မ်ားအျပင္ စီးပြားေရး ဆုတ္ယုတ္ေလ်ာ့က်နိုင္လာေခ်တို႕ကို ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းအႏၱရာယ္အျဖစ္သတ္မွတ္ႏိုင္ပါသည္။

ေရႀကီးေရလ်ွံျခင္း ျဖစ္ပြားနိုင္ဖြယ္ ေနရာျပေျမပံု (Flood Plain Map) 
ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းျဖစ္ပြားနိုင္ဖြယ္ေနရာျပေျမပံုမ်ားသည္ ေရ၀င္ေရာက္ႏိုင္ေသာ ေနရာမ်ား နွင့္တကြ 
ေရႀကီးထုထည္ နည္းလိမ့္မယ္၊ မ်ားလိမ့္မယ္၊ ဒီနွစ္ထဲ ေရတခါႀကီးမယ္။ နွစ္ေက်ာ့ျပန္ႀကီးလိမ့္မယ္ ဆိုေသာ ခန္႕မွန္းခ်က္မ်ားထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားေသာေျမပံုျဖစ္ပါသည္။

ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္း ျဖစ္ပြားနိုင္ဖြယ္ ေနရာမ်ားနွင္ ေရႀကီးေရလွ်ံပမာဏျပေျမပံု ( Flood hazard maps)
Flood Hazard Map ဆိုသည္မွာ အေပၚက Flood Plain Map ကို အေသးစိတ္ထားခ်င္းျဖစ္ပါတယ္။ အေျခခံအားျဖင့္ ကမ္းရိုးတမ္းမွလာတဲ့ မုန္တိုင္းပါ ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းမ်ိဳးလား၊ မိုးမ်ားျပီးေတာင္က်ေရခံ ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းမ်ိဳးလား၊ ျမစ္ေရျမင့္တက္ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းမ်ိဳးလား စသည္ ေရႀကီးေရလ်ွံျခင္း အမ်ိဳးအစားမ်ားကို ေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထုိ႕အျပင္ ၎ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းျဖစ္ရပ္ရွိ ေရအနက္ (ေရအျမင့္)နွင့္ ေရထုထည္ပမာဏ (ႏွစ္တရာမွာ တခါၾကံဳရႏိုင္တဲ့ ေရထုထည္ရွိေသာ ေရၾကီးေရလွ်ံျခင္းမ်ိဳးျဖစ္မလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ႏွစ္တစ္ေထာင္ၾကာမွ တခါႀကံဳရနိုင္တဲ့ ေရထုထည္ရွိေသာ ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းမ်ိဳးျဖစ္မလား) တို႕အား ကိန္းဂဏန္းတြက္ခ်က္မွဳမ်ားျဖင့္ ေနရာအလိုက္ေဖာ္ျပေသာ ေျမပံုျဖစ္သည္။ ေျမပံုတြင္ ပို၍အေသးစိတ္လိုပါက ေရ၀င္ေရာက္ရာေနရာအလိုက္ ေျမေပၚတင္ ေရေရာက္ရွိအျမင့္ (ေရၾကီးအနက္) ၊ ေရစီးဆင္းႏွုန္း (အေနွး သို႕မဟုတ္ အျမန္ ၊ပမာဏတခုခုျဖင့္) နွင့္ ေရဆက္လက္စီးဆင္းသြားႏိုင္ေသာ ေရထုထည္လမ္းေၾကာင္းျပျခင္းတို႕ကိုပါ ေဖာ္ျပတတ္ပါသည္။

ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္း ျဖစ္ပြားနိုင္ဖြယ္ ေနရာမ်ားနွင့္ ၎ျဖစ္ရပ္မွ ေပးနိုင္ေသာ အႏၱရယ္ျပေျမပံု (Flood risk maps)
Flood Risk Map တျဖစ္လဲ Flood Hazard Map က ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းျဖစ္မယ္ဆိုလ်င္ နစ္နာရမဲ့ ပ်က္စီးဆံုးရွံုးႏိုင္ဖြယ္မ်ားကို ေခါင္းစဥ္အလိုက္ ပမာဏျဖင့္ေဖာ္ျပျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေရႀကီးမယ္ဆိုရင္ အဲ့သည္ေဒသရွိ ထိခိုက္ႏိုင္မည့္ လူဦးေရ၊စီးပြားေရးလုပ္ငန္း၊ ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္း ညစ္ပတ္မွဳေၾကာင့္ အသစ္ျပန္လည္ လည္ပတ္ရမည့္ လုပ္ငန္းျပင္ဆင္စရာမ်ား စသည့္ သက္ဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား စိတ္ပူရမည့္ ကိန္းဂဏန္းစရိတ္မ်ားကို ေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းေၾကာင့္ပ်က္စီးျခင္း (Damage) တြင္ က်န္းမာေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘ႑ာေရး၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ လည္ပတ္ေနမွဳ စသည္မ်ား ပ်က္စီးဆံုးရွံဳးျခင္း မ်ားပါ၀င္ပါသည္။

Vulnerability
လူတို႕ေနထိုင္ရာေဒသနွင့္ ေဒသရွိ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္၊ လူအဖြဲ႕အစည္း၊ စနစ္ တို႕၏ လူမွဳစီးပြားဘ၀အေျခအေနမ်ားတြင္ ေရႀကီးေရလွ်ံျခင္းဒဏ္ခံနိုင္ရည္ ပမာဏ (Vulnerability) ဆိုသည္မွာ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ၊ လူမွုေရးဆိုင္ရာ၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ နွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေနမ်ားတြင္ ေရႀကီးေရလ်ွံျခင္းတိုက္ရိုက္ၾကံဳေတြ႕ရျခင္း(သို႕)၎၏ အေၾကာင္းဆက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားနွင့္ ပက္သက္၍ အားနည္းခ်က္ ရွိေနျခင္းမ်ား၊ အၾကမ္းမခံႏိုင္ျခင္းမ်ား ျကို ညႊန္းကိန္း တခုနွင့္ ေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ (ဥပမာ တိုက္အိမ္ ျမစ္နဲ႕လွမ္း ကုန္းျမင့္ ဆိုလ်ွင္ ေရႀကီးေရလွ်ံဒဏ္ခံနိုင္စြမ္း ျမင့္ေတာ့ Low Vulnerability ညႊန္းကိန္းပမာဏ နည္းမယ္). တဲအိမ္ ေျမနိမ့္ ျမစ္နဲ႕နီးတယ္ဆိုရင္ေတာ့ High Vulnerability ညႊန္းကိန္းပမာဏျမင့္မယ္ေပါ့)။ Vulnerability ကို သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ႀကံုေတြ႕ႏိုင္ဖြယ္ အလားအလာမွ တြက္ခ်က္ယူပါတယ္။ အဲ့ဒီသဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္မွ ျဖစ္ေပၚလာႏို္င္ေသာ ပ်က္စီးဆံုးရွံဳးးမွုမ်ား၊ ျပန္လည္ကုစားျပင္ဆင္ႏိုင္ရေခ်မ်ား၊ ခံႏိုင္ရည္မရွိမွဳမ်ား၊ ခံႏိုင္ရည္မ်ား၊ အျပင္ အကယ္၍ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနခ်ိန္မွာေတာင္ အႏၱရာယ္ကာလအတြင္း ဘယ္လို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ေနထိုင္ေနထိုင္ေနမလဲ၊ ေနထိုင္ႏိုင္စြမ္းရွိမလဲ၊ အဆင္ေျပေအာင္ ဘယ္လို ဖန္တီးရပ္တည္ႏိုင္စြမ္းရွိမလဲ ဆိုတာေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားတြက္ခ်က္ပါတယ္။

Credit to>> Htoo Htoo Shwe