ေရႊတိဂုံ ေစတီေတာ္ျမတ္ အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာမ်ား

ေရႊတိဂုံ ေစတီေတာ္မွာ ၃၂၆ ေပ ျမင့္ၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ သိဂၤဳတၱရ ကုန္းေတာ္ေပၚတြင္ တည္ရွိသည္။ ေလးဆူဓာတ္ပုံ ေရႊတိဂုံဟုလည္း ေခၚတြင္သည္။ ေစတီအစ ေရႊတိဂုံက ဟုဆိုၾကသည္။

အမည္ေခၚတြင္ပုံ
------------------
ရန္ကုန္တိုင္းကို မြန္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ဒဂုံတိုင္းဟု သမုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဒဂုံတိုင္းမွာ တည္ထားေသာ ဘုရားျဖစ္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ဒဂုံတိုင္းကဘုရားဟု ေခၚေဝၚေျပာဆိုခဲ့ၾကသည္။ မြန္ဘာသာျဖင့္ က်ာ္ဒဂုင္ ဟုေရးသားၿပီး က်ိဳက္ဒဂုံဟုအသံထြက္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ တတိယျမန္မာနိုင္ငံကို တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးလက္ထက္တြင္ မြန္တို႔ကို တိုက္ခိုက္ေအာင္ျမင္ၿပီးေနာက္ ဒဂုံကို ရန္ကုန္ဟု အမည္နာမ ေျပာင္းလည္ခဲ့သည္။ က်ိဳက္လဂုံကို က်ိဳက္ဒဂုံ ဟု ေခၚဆိုၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ က်ိဳက္လဂုံ(သို႔) က်ိဳက္ဒဂုံသည္ ျမန္မာျပည္၏ မူပိုင္သေကၤတ အျဖစ္ေက်ာ္ၾကားလာခဲ့သည္။ မူပိုင္က်ိဳက္ဆိုေသာ စကားလုံးေနရာတြင္ ေရႊနိုင္ငံ (Golden land) ကို ကိုယ္စားျပဳေသာ ေရႊ ဆိုေသာ စကားလုံးျဖင့္ အစားထိုးခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အတူ လဂုံ လိုလို ဒဂုံ လိုလို ျဖစ္ေနေသာစကားလုံးကိုလည္း တိဂုံ ျဖင့္ အတည္ျပဳေပးလိုက္ၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ က်ိဳက္လဂုံ သည္ ျမန္မာျပည္တြင္မွာ သာမက ကမၻာ့တဝွမ္းမွာ ေရႊတိဂုံ ဟူေသာ အမည္နာမျဖင့္ ေခၚေဝၚခဲ့ၾကသည္။

သမိုင္းေၾကာင္း

----------------
ကမၻာေပၚတြင္ဗုဒၶဘာသာ သည္ (ခရစ္ေတာ္မေပၚမီ ဘီစီ(၅၈၈) လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း၂၆၀ဝ ေက်ာ္ မဟာသကၠရာဇ္(၁၀၃)ခု ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ စတင္ ပြင့္ထြန္း ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။ မဟာသကၠရာဇ္ (၁၀၃)ခု ဝါဆိုလျပည့္ စေနေန႔ ဘီစီ(၅၈၈)မွာ ဓမၼရတနာ စတင္ခဲ့သည္။ မဟာသကၠရာဇ္ (၁၀၃)ခု ဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္ ၂ ရက္ တနလၤာေန႔ ဘီစီ (၅၈၈) တြင္ သံဃာရတနာ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။ ေဂါတမဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားသည္ ကမၻာေပၚတြင္ ဝိပႆနာ က်င့္စဥ္ကိုဘီစီ (၅၈၈) လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း၂၆၀ဝ-ေက်ာ္တြင္ပထမဆုံးေသာ စတင္ေတြ႕ရွိက်င့္ႀကံအားထုတ္ ခဲ့ သူျဖစ္သည္။ [၁]ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဘုရားအျဖစ္ႏွင့္ (၄၅)ႏွစ္ေနၿပီး မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈ ခု ကဆုန္လျပည့္ အဂၤါေန႔ ဘီစီ ၅၄၃ မွာ ပရိနိဗၺာန္ စံလြန္ေတာ္မူသည္။ ဗုဒၶအျဖစ္ ၄၅ ႏွစ္အတြင္း တာဝန္ႀကီး ၂ ရပ္ကို တစ္ေန႔လၽွင္ ၂၂ နာရီ မိနစ္ ၂၀ ခန႔္မၽွ ေနမအား ညမနား လူသား, သတၱဝါတို႔၏ ေကာင္းက်ိဳးကို ေမၽွာ္ကိုး၍ ထမ္းေဆာင္ေတာ္မူခဲ့သည္။ သဗၺညဳ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ေဗာဓိပင္ရင္း သတၱဌာန၌ (၇)ရက္စီ အလွည့္က်စံေတာ္မူၿပီး (၄၅)ရက္ သီတင္းသုံး ေနေတာ္မူ ခဲ့သည္။ ဤသို႔ ေနေတာ္မူ (၄)ရက္ျပည့္ေျမာက္ၿပီး ေနာက္ တစ္ေန႔၌ ““ရာပဒတန္သတၱဟ”” ျဖစ္သည့္ လင္းလြန္းပင္ရင္း၌ သီတင္းသုံး စံေတာ္မူစဥ္ကာလ။ ဗုဒၶဝင္ သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္လၽွင္ ေဂါတမဘုရားရွင္ လက္ထက္၌ ျမန္မာနိုင္ငံ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ထူးျခားစြာ ဘုရားရွင္အား ကမၻာေပၚတြင္ပထမဆုံး ဆြမ္းကပ္ရသူ ကမၻာေပၚတြင္ပထမဆုံး သရဏဂုံ တည္သူမ်ား ႏွင့္ ကမၻာေပၚတြင္ပထမဆုံးဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား ျဖစ္ခဲ့၏။

ကုန္သည္ညီေနာင္
--------------------
ဘီစီ (၅၈၈)၌ မြန္တို႔ဌာေန၊ ဥကၠလာပမင္းႀကီး၏ နိုင္ငံေတာ္တြင္ ပါဝင္ေသာ အသိဥၥနၿမိဳ႕၌ သုဝဏၰအမည္ရွိေသာ သူေဌးႀကီးတစ္ဦးရွိေလသည္။ ထိုသူေဌးႀကီးတြင္ တပုႆႏွင့္ ဘလႅိက ဟူေသာ သားႏွစ္ေယာက္ရွိသည္။ ၎တို႔သည္ ကုန္သည္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ၎ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔သည္ ကုန္မ်ားကို သေဘၤာျဖင့္ တင္ေဆာင္ကာ မဇၩိမေဒသသို႔ ကုန္ေရာင္းသြားၾကသည္။ မဇၩိမေဒသပင္လယ္ဆိပ္ကမ္းသို႔ ေရာက္ေသာအခါ သေဘၤာကို ဆိုက္ကပ္ေက်ာက္ခ်၍ ကုန္မ်ားကို လည္းအစီးေပါင္း (၅၀ဝ)ေပၚသို႔ တင္ေဆာင္ကာ မဇၩိမေဒသ၌ လွည့္လည္ေရာင္းခ်ၾကသည္။ တဖုႆ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္အဖြဲ႕သည္ ေဗာဓိပင္အနီးသို႔ ေရာက္ရွိ လာခဲ့ၾက၏။ ကုန္သည္တို႔ မဟာေဗာဓိပင္ အနီးသို႔ေရာက္ၿပီး တစ္ေန႔ သို႔မဟုတ္ တစ္ည၌ ႐ုကၡစိုးနတ္သည္ ကုန္သည္ညီေနာင္အား ကိုယ္ထင္ျပခဲ့၏။ ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ႐ုကၡစိုးနတ္အား ျမင္လၽွင္ အံ့ဩသြားၾက၏။ အသင္မည္သူနည္း ဟုေမး၏။

႐ုကၡစိုးနတ္က .`အေမာင္တို႔ နားေထာင္ေလာ့ ကၽြန္ုပ္က တျခားမဟုတ္၊ ကၽြန္ုပ္သည္ ဟိုးဘဝက အေမာင္တို႔ႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္ခဲ့သူမ်ား ျဖစ္ၿပီး၊ ကၽြန္ုပ္သည္ ဟိုးေရွးဘဝက ေကာင္းမွုေကာင္းက်ိဳးမ်ား ျပဳခဲ့သူ ျဖစ္သျဖင့္ ယခုဘဝတြင္ ႐ုကၡစိုးနတ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ အေမာင္တို႔ ယခု သင္တို႔ထံသို႔ ေရာက္ခဲ့သည္မွာ သင္တို႔ႏွင့္ကၽြန္ုပ္သည္ ယခင္ ဘဝေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္ဖူးသူ ျဖစ္သျဖင့္ သင္တို႔အား အက်ိဳးျပဳရန္ ဤသို႔ ကိုယ္ထင္ျပရျခင္းျဖစ္သည္ အေမာင္တို႔´ဟုေျပာသည္။ ကုန္သည္ညီေနာင္က `အသင္က မည္သို႔ အက်ိဳးျပဳဖို႔လာသနည္း´ဟု ႐ုကၡစိုးနတ္ကို ေမး၏။ ထိုအခါ ႐ုကၡစိုးနတ္က`နားေထာင္ေလာ့ အေမာင္တို႔ ကၽြန္ုပ္သင္တို႔အား အက်ိဳးျပဳသည္ဆိုသည္မွာ အျခားမဟုတ္ပါ။ ေျပာရလၽွင္ အေမာင္တို႔ ေရာက္ရွိေနသည့္ မဇၩိမေဒသတြင္ သုံးေလာကထြဋ္ထား ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားဟာ ပြင့္ေတာ္မူၿပီး လင္းလြန္းပင္ေျခရင္းမွာ သီတင္းသုံး စံေတာ္မူေနတာမို႔ အေမာင္တို႔ သြားေရာက္ ပူေဇာ္ေလာ့ တိုက္တြန္းလမ္းညႊန္လိုတယ္ အေမာင္တို႔´ဟုဆိုလၽွင္ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ အလြန္တရာ ဝမ္းေျမာက္ၾကည္ႏူးသြားၾက၏။ ခ်က္ျခင္းပင္ “ဒါဆို ကၽြန္ုပ္အား လမ္းညႊန္ျပပါ ႐ုကၡစိုးနတ္” ဟုေျပာ၏။ “ေကာင္းၿပီ ၊ အေမာင္တို႔၊”ထို႔ေနာက္ ႐ုကၡစိုးနတ္သည္ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔အား ဘုရားရွင္ သီတင္း သုံးရာ လင္းလြန္းပင္အား လမ္းညႊန္ျပခဲ့၏။ သည္အခါ ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔သည္ သဒၵါပီတိအျပည့္ႏွင့္ ဘုရားရွင္ သီတင္းသုံးရာ လင္းလြန္းပင္ရင္းသို႔ သြားၾက၏။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္အား မုန႔္ႂကြပ္ေၾကာ္၊ ပ်ားမုန႔္ထုပ္ တို႔ႏွင့္ ဘုရားရွင္အား လွူဒါန္းပူေဇာ္ျခင္းျပဳ၏။

ပထမဆုံး သရဏဂုံတည္သူ
-------------------------------
ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ ျမတ္စြာဘုရားရွင္အား မုန႔္ႂကြပ္ ေၾကာ္၊ ပ်ားမုန႔္ထုပ္တို႔ႏွင့္ ပူေဇာ္သကၠာကျပဳ လွူဒါန္းခဲ့သည္။ ဘုရားရွင္မွ ဤသို႔ လွူဒါန္းပူေဇာ္ခဲ့သည့္အတြက္ ဗုဒၶံသရဏံ ဂစၧာမိ၊ ဓမၼံသရဏ ဂစၧာမိ ဟူသည့္ “ေဒြးဝါဓိက” သရဏံဂုံ တည္ခဲ့ကုန္၏။ ထိုစဥ္က “ဘုရားရတနာ၊ တရားရတနာ” တည္းဟူသည့္ “ရတနာႏွစ္ပါး”သည္သာ ေပၚထြန္းခဲ့ၿပီး၊ သံဃာရတနာသည္ ေပၚေပါက္ခဲ့ျခင္းမရွိေသးေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ လူသူအမ်ားသည္ ရတနာႏွစ္ပါးအားသာ ဆည္းကပ္ပူေဇာ္ေနၾကကုန္၏။ ဗုဒၶဝင္သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္လၽွင္ ေဂါတမဘုရားရွင္ လက္ထက္၌ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ထူးျခားစြာ ဘုရားရွင္အား ပထမဆုံး ဆြမ္းကပ္ရသူႏွင့္ ပထမဆုံး သရဏဂုံ တည္သူမ်ား ျဖစ္ခဲ့၏။

ဆံေတာ္ရွစ္ဆူ
---------------
ဘုရားရွင္အား ပူေဇာ္ခြင့္၊ ဆြမ္းကပ္ခြင့္ရခဲ့သည့္အတြက္ ပီတိျဖစ္ခဲ့ရသည္။ တဖုႆႏွင့္ ဘလ္ႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ဆြမ္းကပ္လွူပူေဇာ္ၿပီးလၽွင္.“အရွင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္တို႔ အရွင္ျမတ္ဘုရားအား ထာဝရကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ပူေဇာ္နိုင္ရန္ ဘုရားရွင္ကိုယ္စား ပူေဇာ္ရာ တစ္ခုအား ေပးသနားေတာ္ မူပါဘုရား” ဟုေလၽွာက္ထား ေလ၏။ “ေကာင္းၿပီးခ်စ္သားတို႔” မိန႔္ေတာ္မူၿပီး သကာလ ဦးေခါင္းေတာ္အား သုံးသပ္ၿပီး ဆံေတာ္ျမတ္ (၈)ဆူအား ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ အားေပးသနားေတာ္မူရာ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔သည္ ဝမ္းေျမာက္ပီတိ အျပည့္ႏွင့္ ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္(၈)ဆူအား သေဘၤာႏွင့္ပင့္ေဆာင္ကာ ဥကၠလာပတိုင္းျပည္ သို႔ ျပန္ခဲ့၏။ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ ဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္(၈)ဆူအား ပင့္ေဆာင္ကာ ဥကၠလာပတိုင္းျပည္သို႔ ျပန္လာလၽွင္ ဥကၠလာပတိုင္း၏ ျပည့္ရွင္မင္းျမတ္ ဥကၠလာပမင္းႀကီး ႏွင့္တကြ ျပည္သူတို႔က ေသာင္းေသာင္းဖ်ဖ်ႀကိဳဆိုကာ ဖူးေမၽွာ္ ၾကည္ညိဳၾက၏။

ေနာင္ေတာ္ႀကီးေစတီ
-------------------------
ထို႔အတူ ဆံေတာ္(၄)ဆူအား ေစတီေတာ္အျဖစ္ တည္ထား ကိုးကြယ္ရန္ ဆုံးျဖတ္ၾက၏။ ေစတီေတာ္အား “သိဂၤဳတၱရကုန္းေတာ္” ၌ တည္ထားကိုးကြယ္ရန္ မင္းႏွင့္ျပည္သူတို႔က ဆုံးျဖတ္ၿပီး သိဂၤဳတၱရ ကုန္းေတာ္သို႔ ပင့္ေဆာင္ခဲ့၏။ သိဂၤဳတၱရကုန္းေတာ္ သို႔ေရာက္လၽွင္ ဗုဒၻဳရားရွင္၏ ဆံေတာ္(၄)ဆူအား ႀကီးက်ယ္ခန္းနားသည့္ စံေက်ာင္း၊ မ႑ာပ္ႀကီး ေဆာက္လုပ္၍ပူေဇာ္ခဲ့သည္။ ယင္းစံေက်ာင္း မ႑ာပ္ေနရာ၌ အထိမ္းအမွတ္ေစတီတစ္ဆူ တည္ထားခဲ့ၾက၏။ ထိုေစတီသည္ “ေနာင္ေတာ္ႀကီးေစတီ”ဟု အမည္တြင္၏။

ဌာပနာထားေသာ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္ ၄-ပါး
------------------------------------------
ဥကၠလာပမင္းႀကီးတည္ထားကိုးကြယ္ေတာ္မူေသာ ေရႊတိဂုံ ေစတီေတာ္ႀကီး၌ ဘုရား ၄-ဆူ၏ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္ေလးဆူကို ဌာပနာထားသည္ဟု အဆိုရွိသည္။ ဗုဒၶျမတ္စြာတို႔၏ ဆံေတာ္ျမတ္၊ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္တို႔အား ရန္သူတို႔ အလြယ္တကူ မဖ်က္ဆီးနိုင္ရန္အတြက္ နတ္တို႔သည္ ဌာပနာ တိုက္ထည့္သြင္းတည္ရန္ ႀကံရြယ္ၿပီး သိဂၤဳတၱရကုန္းေတာ္ အလယ္တည့္တည့္၌ “ေဇာက္ ၄၀၄ေတာင္၊ အနံ ၄၄ ေတာင္ရွိသည့္ ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းတစ္ခုတူးခဲ့၏။ ထိုဥမင္လိုဏ္ေခါင္းအတြင္း၌

    ဆူးေလနက္ႀကီးထံမွ ရရွိေသာ ကကုႆ     န္ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ေတာင္ေဝွးေတာ္
    ေရာဟဏီမည္ေသာ ဗိုလ္တေထာင္နတ္ႀကီးထံမွ ရရွိသည့္ ေကာဂမန ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ေရစစ္ေတာ္
    ဒကၡိဏ မည္ေသာ သကၤန္းကၽြန္း က်ိဳကၠဆံ နတ္ႀကီးထံမွ ရရွိသည့္ ကႆပျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ေရသႏုပ္သကၤန္းေတာ္ျမတ္
    တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ညီေနာင္တို႔ထံမွ ရရွိေသာ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္ျမတ္(၄)ဆူအား မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခုႏွစ္၊ တေပါင္း လျပည့္ေန႔၌ ေက်ာက္ဖ်ာအခင္းအကာမ်ား ျပဳလုပ္၍ ဌာပနာတိုက္ ထည့္သြင္းေတာ္မူခဲ့သည္။ ထိုဆံေတာ္ဓာတ္တို႔ကို 'အၿမိႆရ' မည္ေသာ ေမွာ္ဘီနတ္ႀကီးက ေစာင့္ရသည္ဟု ေမာ္ေဓာ ရာဇာဝင္သမိုင္းႏွင့္ ေရႊတိဂုံသမိုင္း၊ အျခား ပညာရွိတို႔ကဆိုၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ ေက်ာက္ဖ်ာတိုက္၏ အထက္ ၌ ေက်ာက္ဖ်ာတင္၍ ဌာပနာတိုက္အား ပိတ္ခဲ့၏။

သာသနာအစေရႊတိဂုံက
--------------------------
ဥကၠလာပမင္းႀကီးႏွင့္ ျပည္သူမ်ားပူးေပါင္း၍ ဌာပနာ တိုက္ ေက်ာက္ဖ်ာအထက္၌ ဉာဏ္ေတာ္(၄၄)ေတာင္ အျမင့္ရွိသည့္ ေစတီေတာ္ျမတ္တစ္ဆူအား တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၿပီး ထိုေစတီအား “တိဂုမၺေစတီေတာ္”ဘြဲ႕ခ်ီေမာ္ကြန္း ထိုးခဲ့၏။ ထို “တိဂုမၺေစတီေတာ္”သည္ ေဂါတမဘုရားရွင္၏ သာသနာေတာ္မွာ ကမၻာေျမျပင္တြင္ ပထမဦးဆုံးေစတီျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာနိုင္ငံ၌“သာသနာအစ ေရႊတိဂုံက”ဟု ကဗၺည္းထိုး ေမာ္ကြန္းတင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သတည္း။

ေရႊတိဂံုမွ အံ့ဖြယ္ကိုးပါး (သို႕မဟုတ္)ထူးျခား (၉) ဌာေန ေရႊတိဂံုေျမ

ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ကုန္းေတာ္ေပၚတြင္ ေရႊတိဂံုဘုရားၾကီးမွလြဲလွ်င္ သူ႔ေထာင့္ႏွင့္သူ မြန္ဘုရင္မ်ား၊ ျမန္မာမင္းမ်ား၊ မွဴးမတ္စစ္ေသနာပတိမ်ား၊ ထြက္ရပ္လမ္း အားထုတ္ေသာ ဘုိးဘိုးေအာင္၊ ဓမၼေစတီႏွင့္ တကြ ဘားမဲ့ဆရာေတာ္၊ ရွင္မထီး၊ ရွင္အဇၹေဂါဏ စေသာ ပုဂၢိဳလ္အေက်ာ္အေမာ္မ်ား တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့သည့္ ဘုရားမ်ားစြာ ရွိေနေပသည္။

ေရႊတိဂံုဘုရားကုန္းေတာ္ေပၚရွိ ထူးျခားေသာ အံ့ဖြယ္ ၉-ဌနသို႔ လွည့္ျပီး ပူေဇာ္အားထုတ္ေလ့ရွိၾကသည္။ ထိုထူးျခားေသာအံ့ဖြယ္ ၉-ဌာနကို မန္လည္ဆရာေတာ္ ဘုရားၾကီးႏွင့္တကြ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာ ဆရာေတာ္မ်ားလည္း လွည့္လည္ရွိခိုးပူေဇာ္ေလ့ရွိတက္ၾကေလသည္။

ထိုထူးျခားေသာ အံ့ဖြယ္ ၉-ဌာနမွာ ........

(၁) တ၀ဂူ ဆုေတာင္းျပည့္ဘုရား (သို႕) ပတၱျမားမ်က္ရွင္ဘုရား

ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ အထက္ပစၥယံ အေ၇ွ႔ ဘက္တည့္တည့္တြင္ တည္ရွိသည္။ ထိုတ၀ဂူဘုရားသို႔ အမ်ိဳးသားမ်ားသာလွ်င္ တက္ေရာက္ဖူးေျမာ္ခြင့္ရျပီး၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဖူးေျမာ္ႏိုင္ေသာ ဘုရားဟုလညး္ ဆိုလွ်င္ မွားမည္မဟုတ္ေပ။ တ၀ဂူ ပတၱျမားမ်က္ရွင္ဘုရားဟုလည္းေခၚတြင္ေလသည္။ဆုေတာင္းျပည့္ တ၀ဂူုဘုရားသည္ အလြန္တန္ခိုးၾကီးသည့္အတြက္ ဆုေတာင္းျပည့္သည္ဟု အလြန္ယံုၾကည္ၾကသည္။ ေရွးအခါက မင္းညီမင္းသားမ်ားသည္ တ၀ဂူ ဆုေတာင္းျပည့္ ဘုရားကို တက္ျပီးဆုေတာင္းဆုယူျပဳလုပ္ၾကသည္။ သစၥာအဓိဌာန္ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ျပဳလုပ္သည့္အတိုင္း ေအာင္ျမင္ၾကသည္။ အခ်င္းခ်င္းသတ္ျဖတ္ျပီး နန္းရပ္ထီးျဖဴလုယူၾကသည္။ ထီးနန္းအုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္ၾကသည္။ သို႕အတြက္ အခ်င္းခ်င္းမသတ္ ျဖတ္ေစရန္ ၾကီးစဥ္ငယ္လိုက္ မင္းလုပ္ေစရန္အတြက္ မင္းညီမင္းသားမ်ား တ၀ဂူဆုေတာင္းျပည့္ဘုရား မဖူးေျမာ္ရဟု ဘုရင္မ်ားက အမိန္႕စာခၽြန္ေတာ္ထုတ္ျပန္ခဲ့ရေလသည္ ဟုမွတ္သားခဲ့ရဖူးပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ တ၀ဂူဘုရားကို လူတိုင္း အလြယ္တကူ မဖူးေျမာ္ႏိုင္ေစရန္ ဆုမေတာင္းႏိုင္ၾကေစရန္ တ၀ဂူဘုရားကို အထက္ပစၥယံ လူသူအေရာက္အေပါက္နည္း ေသာ ေနရာတြင္လွ်ိဳ႔၀ွက္ တည္ထားကိုးကြယ္ၾကသည္ဟု ေျပာသမွတ္ျပဳၾကပါသည္။ (ယခုအခါထိုဘုရားအား အမ်ိဳးသားမ်ားအေနျဖင့္ စေန တနဂၤေႏြႏွင့္ ဥပုပ္ေန႕မ်ားတြင္တက္ေရာက္ ဖူးေျမာ္ႏိုင္ျပီး အျခားသူမ်ားအေနျဖင့္ ေအာက္တြင္ TV မ်ား မွတဆင့္ ဖူးေျမာ္ႏိုင္ေပသည္)

(၂) ၀ိဇၹာေဇာ္ဂ်ီဘုရား

ေရႊတိဂံုကုန္းေတာ္ ရင္ျပင္ေတာ္ စေနေထာင့္တည့္တည့္တြင္ တည္ရွိသည္။ ေစတီငယ္ေပၚတြင္ ေဇာ္ဂ်ီရုပ္မ်ား ျပဳလုပ္ထား သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ေလာကီပညာရပ္ အစီအမံျဖင့္ျပဳလုပ္ထားသည့္ ဘုရားဟု သိရွိရေလသည္။

(၃) ဆုေတာင္းျပည့္ဘုရား

ေရႊတိဂံု ရင္ျပင္ေတာ္ ရာဟုေထာင့္ သံတန္ေဆာင္းၾကီး နံေဘးတြင္တည္ရွိတသည္။ အခ်ိဳ႔ က ဘားလးဘားဘုရားဟုေခၚ ၾကသည္။ ရွင္ေစာပုေစတီဟုလည္းတြင္သည္။ ဘုရားအနီးတြင္ စကားစိမ္း၊ စကား၀ါစေသာ စကားပင္ေလးပင္ရွိသည္။

(၄) ရွင္မထီးဘုရား

ေရႊတိဂံုရင္ျပင္ေတာ္ တနဂၤေႏြေထာင့္ရွိ ေနာင္ေတာ္ၾကီး ဘုရားေျမာင္ဘက္ အာရံုခံတန္ေဆာင္း (ရွင္မထီးတန္ေဆာင္း) တြင္းရွိဘုရားျဖစ္သည္။ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀-ခန္႔က ရွင္မထီးဆရာေတာ္ တည္သြားသည့္ဟုေျပာသည္။

(၅) ရွင္အဇၹေဂါဏဘုရား

ေရႊတိဂံုဘုရား ရင္ျပင္ေတာ္ တနဂၤေႏြေထာင့္ရွိ ေနာင္ေတာ္ၾကီး ဘုရား၏ ေတာင္ဘက္ အာရံုခံတန္ေဆာင္းတြင္း ရုပ္ပြားေတာ္ျဖစ္သည္။ ရွင္အဇၹေဂါဏကား ဆိတ္မ်က္လံုးတစ္ဖက္၊ ႏြားမ်က္လံုးတစ္ဖက္ ရွိေသာ ကိုယ္ေတာ္ဟု ထင္ရွားသည္။ အဂၢိရပ္တန္ခိုးျဖင့္ ပုဂံေခတ္က ေရႊမိုး ေငြမိုး ရြာေအာင္ေစာင္မခဲ့ေသာ ကိုယ္ေတာ္ဟုလညး္ ေ၇ွးေဟာင္းသမိုင္းစာေပတို႕တြင္ ဆို၏။ ဆရာေတာ္က ၄င္းတည္ခဲ့မွန္း လူမ်ားသိေစရန္ မ်က္လံုးေတာ္တစ္ဖက္က်ဥ္း၊ တစ္ဖက္က်ယ္ထုလုပ္သြားေၾကာင္းအဆုိရွိသည္။ ထိုအာရံုခံတန္ေဆာင္း ရာဟုေထာင့္ (၀ါ) အေနာက္ေျမာက္ေထာင့္ရွိ ရုပ္ပြါးေတာ္မွာ မ်က္လံုးေတာ္ တစ္ဖက္က်ဥ္း၊ တစ္ဖက္က်ယ္ အရြယ္ခ်င္းမတူေအာင္ျပဳလုပ္ထားေလသည္။

(၆) ဆံေတာ္တြင္းရုပ္ပြားေတာ္

ေရႊတိဂံုရင္ျပင္ေတာ္ ေျမာက္ဘက္တြင္ရွိေသာ ဆံေတာ္တြင္း တန္ေဆာင္းအတြင္းတြင္ တည္ရွိသည္။ ဆံေတာင္တြင္းတန္ေဆာင္းမွာ ဒဂံုခင္ခင္ေလး၏ ေကာင္းမႈျဖစ္ေသာ မဟာေဗာဓိေစတီ၏ အေနာက္ဘက္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္တြင္ တည္ရွိသည္။ ေရႊတိဂံုေစတီကို တည္စဥ္က ဆံေတာ္မ်ားေဆးေၾကာသည့္ တြင္းျဖစ္သည္ဟု မွတ္သားၾကေလသည္။

တန္ေဆာင္းတြင္းရုပ္ပြားေတာ္အေနာက္တြင္ ယခင္ႏွစ္ေပါင္း (၅၀)ေက်ာ္က ဆံေတာ္တြင္းသို႕ဆင္းရာ ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းရွိသည္ဟု ေျပာစမွတ္ရွိသည္။ ဆံေတာ္တြင္းမွ ေရသည္ ဧရာ၀တီျမစ္ေရႏွင့္ တစ္ေၾကာတည္းျဖစ္သျဖင့္ ဒီေရအတက္အက်ရွိတိုင္း ဆံေတာ္တြင္းတြင္လညး္ အတက္အက်ရွိသည္ဟုဆိုၾကသည္။ ဆံေတာ္တြင္း အုတ္ျပသာဒ္ကို ငံုျပီး ၁၈၇၉ ခုႏွစ္က တန္ေဆာင္း ေဆာက္လုပ္ခဲ့ေလသည္။

(၇) ဘိုးဘိုးေအာင္ဘုရား

ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ အေရွ႕မုခ္ အနီးရွိ ဘုိးဘိုးေအာင္တန္ေဆာင္းဘုရားပင္ျဖစ္သည္။ ထိုတန္ေဆာင္းအတြင္းရွိ ရုပ္ပြားေတာ္ကို ဘုိးဘုိးေအာင္တည္ရစ္သည္ဟု ေျပာစမွတ္ရွိသည္။ ဘုိးဘိုးေအာင္တန္ေဆာင္းအေနာက္ဘက္တြင္ ေက်ာခ်င္းကပ္လွ်က္ရွိသည္ကား ဓမၼေစတီ၏ ေကာင္းမႈေတာင္ေစတီျဖစ္သည္။ ဓမၼေစတီဘုရားေရွ႕တြင္ ျခေသၤ့ႏွင့္ က်ားရုပ္ရွိသည္။

(၈) လက္ပက္လက္ဘုရား

ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္အေရွ႕မုခ္ အာရံုခံတန္ေဆာင္းအတြင္းတြင္ ရွိ၏။ ကကုသန္ရုပ္ပြားေတာ္ျဖစ္သည္။လိုဏ္အတြင္းရွိကကုသတ္ဘုရားရွင္ ရုပ္ပြားေတာ္၏ လက္ယာဘက္ လက္ေတာ္မွာ အျခားဘုရားမ်ား ထုစဥ္ကဲ့သို႕ လက္ေမွာက္ခံုမဟုတ္ဘဲ လက္ေတာ္ပက္လက္ထားျပီး ထုထားသျဖင့္ လက္ပက္လက္ဘုရားဟုေခၚေ၀ၚေလ့ရွိေလသည္။

(၉) ျပဒါးရွင္ဘုရား

ေရႊတိဂံုရင္ျပင္ေတာ္ အေရွ႕မုခ္ႏွင့္ အဂၤါေထာင့္အၾကားရွိေစတီတစ္ဆူ၏ ေတာင္ဘက္မုခ္အတြင္းရွိ ေၾကးဆင္းတုေတာ္ျဖစ္သည္။ အလြန္အခ်ိဳးအစားက်နေျပျပစ္လွသည္။ နဖူးေတာ္တြင္ မို႕ေမာက္ေနျပီး ျပဒါးရွင္လံုးဌာပနာထားသည္ဟု ေျပာစမွတ္ရွိ၏။ ျပဒါးရွင္လံုးရွိသည္ မရွိသည္ကား အေသအခ်ာ မသိရေသာ္လညး္ အဆိုပါေၾကးဆင္းတုေတာ္မွာ ေရႊတိဂံုကုန္းေတာ္ေပၚရွိ ဆင္းတုေတာ္မ်ားအနက္ အလြန္ၾကည္ညိုဖြယ္ေကာင္းလွေသာ ဆင္းတုေတာ္ျဖစ္ေၾကာင္းကို ဖူး ဖူးသူတိုင္း ၀န္ခံရေပသည္။

credit to original writer