Post-Tensioning နည္းစနစ္အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ (၂)

၃။ အသံုးခ်ျခင္းႏွင့္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား
PT ကို ေဆာက္လုပ္ေရးေလာကမွာ တံတား၊ အေဆာက္အဦး၊ ဥမင္လိႈဏ္ေတြ၊ အထပ္ျမင့္ ကားပါေတြ စသျဖင့္ နယ္ပယ္စံု သံုးၾကပါတယ္။

အေဆာက္အဦးပိုင္းမွာဆုိရင္ PT ကုိ သံုးရင္ ခန္းဖြင့္ အက်ယ္ၾကီး၊ အရွည္ၾကီးလုပ္လို႔ရတယ္၊ ေနာက္ျပီး ၾကမ္းခင္း slab အထူကိုလည္း သာမန္ထက္ ပိုပါးႏိုင္တယ္၊ beam အေရအတြက္ေတြ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္တယ္၊ beam ဆုိဒ္ေတြ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္တယ္ စတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရိွပါတယ္။ ၾကမ္းခင္း slab အထူ ပါးေတာ့၊ beam အေရအတြက္ေတြ၊ ဆိုဒ္ေတြ နည္းေတာ့ သာမန္ထက္စာရင္ ကြန္ကရစ္သံုးရတာ ပိုနည္းသြားပါတယ္။ PT ကုိ သံုးျပီး flat slab ဒီဇုိင္းလည္း လုပ္လို႔ရေတာ့ slab ေတြမွာ beam လံုးဝ မပါေတာ့ပါဘူး၊ ဒီလို beam မပါေတာ့ဘူးဆိုေတာ့ အေဆာက္အဦးရဲ႔ floor to floor height လည္း ပိုမ်ားမ်ား၊ ပိုျမင့္ျမင့္ ရပါတယ္။ ေနာက္ျပီး သံုးရတဲ့ rebar ဟာလည္း သာမန္ထက္စာရင္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ နည္းသြားပါတယ္။ အထပ္အေရအတြက္ခ်င္းတူရင္ PT သံုးထားတဲ့ အေဆာက္အဦးတစ္ခုဟာ သာမန္အေဆာက္အဦးထက္စာရင္ weight က သိသိသာသာ နည္းပါတယ္။ ဒီေတာ့ အေဆာက္အဦးတစ္ခုလံုးရဲ႔ load လည္း နည္းသြားျပီး foundation နဲ႔ footing ဒီဇိုင္းလုပ္တဲ့ေနရာမွာ load ေတြ ေလ်ာ့သြားေစပါတယ္။ foundation load ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ျခင္းက seismic area ေတြမွာ အဓိက အားသာခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေစပါတယ္။ တည္ေဆာက္တဲ့ ၾကာခ်ိန္လည္း သာမန္ထက္ ပိုျမန္ပါတယ္။
Bearing capacity နည္းတဲ့ expensive clay ေတြ soil ေတြ ေနရာေတြမွာဆုိရင္ PT slab-on-ground ေတြနဲ႔ mat foundation ေတြကုိ အသံုးျပဳျခင္းဟာ အက္ေၾကာင္းထျခင္း (cracking) နဲ႔ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ နိမ့္က်ျခင္း (differential settlement) စတဲ့ ျပႆနာေတြကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။
တံတားတည္ေဆာက္ေရးေတြမွာဆုိရင္လည္း သာမန္အားျဖင့္ တည္ေဆာက္ဖို႔ခက္တဲ့ အေကြ႔အေကာက္ေတြ၊ အနိမ့္အျမင့္ေတြပါလာတဲ့အခါ PT နည္းကုိ သံုးၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ တံတားေတြမွာ PT နည္းနဲ႔ အလြန္႔အလြန္ရွည္လားတဲ့ span ေတြကိုေတာင္ ယာယီေအာက္ခံေဒါက္တိုင္ (temporary intermediate supports) ေတြ မလိုဘဲနဲ႔ တည္ေဆာက္လို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကလည္း တံတားတည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းခြင္ေၾကာင့္ ေရလမ္းေၾကာင္းသြားလာမႈေတြ၊ ယာဥ္ေၾကာ ပိတ္ဆို႔မႈေတြ စတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ကုိ အခက္အခဲျဖစ္ေစမႈေတြကို ေလ်ာ့က်ေစတဲ့ အဓိက အားသာခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
အျခားႏိုင္ငံေတြမွာ PT ကို ေဆာက္လုပ္ေရး နယ္ပယ္စံုအသံုးခ်၊ အသံုးမ်ားေနေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ေတာ့ နည္းပါးေသးတယ္ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ PT ကုိအရင္ကဆို တံတားတည္ေဆာက္ေရးေတြ ေလာက္သာ အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း အေဆာက္အဦးတခ်ိဳ႔ကို PT သံုးျပီး တည္ေဆာက္လာၾကပါျပီ။ တံတားပိုင္းမွာ မသိရေပမယ့္ အေဆာက္အဦးပုိင္းမွာ အမ်ားစုကေတာ့ ထုိင္းႏိုင္ငံက အင္ဂ်င္နီယာေတြၾကီးၾကပ္ျပီး တာဝန္ယူ တည္ေဆာက္ၾကတာပါ။
PT မွာ အဓိကအားျဖင့္ PT ဆြဲျပီးရင္ grouting ျပန္ထိုးတဲ့ Bonded နည္းနဲ႔ Unbonded နည္းဆိုျပီး ႏွစ္မ်ိဳးရိွပါတယ္။
Unbonded နည္းမွာေတာ့ PT ၾကိဳးေတြဟာ အစြန္းသတ္ေတြကလြဲရင္ ကြန္ကရစ္နဲ႔ အမွန္တကယ္ bonded ျဖစ္မသြားပါဘူး။ အသံုးအမ်ားဆံုး unbonded ပံုစံေတြကေတာ့ PT ၾကိဳးေတြကို တစ္ေခ်ာင္းခ်င္းစီထည့္တဲ့ ပံုစံ - monostrand (single strand) ေတြပဲ ျဖစ္ျပီး အေဆာက္အဦး၊ အထပ္ျမင့္ကားပါကင္ေတြနဲ႔ slab-on-ground စတာေတြရဲ႔ ၾကမ္းခင္းေတြနဲ႔ beam ေတြမွာ သံုးၾကပါတယ္။ PT ၾကိဳး monostrand tendon တစ္ေခ်ာင္းမွာ ၾကိဳးငယ္ (၇) ေခ်ာင္းနဲ႔ လြန္းက်စ္ထားျပီးေတာ့ သံေခ်ာင္းမတက္ႏိုင္ေအာင္ coating လုပ္ထားပါတယ္။ အဲ့ဒီအေပၚကေနမွ အကာအကြယ္အေနနဲ႔ plastic sheathing လုပ္ထားပါတယ္။ အဲ့ဒီ plastic sheathing ေၾကာင့္လည္း ကြန္ကရစ္နဲ႔ အမွန္တကယ္ bonding မျဖစ္သြားတာပါ။ PT ၾကိဳးရဲ႔ ထိပ္စြန္း (anchorage) မွာေတာ့ သံထည္နဲ႔လုပ္ထားတဲ့ PT ေခါင္း အိမ္ေလး ရိွပါတယ္။ PT တစ္ၾကိဳးကို တစ္ခုပါ။ အဲ့ဒီအထဲမွာ PT ၾကိဳးေတြဆြဲတဲ့အခါ ေနာက္ျပန္မရုန္းႏိုင္ေအာင္ wedge လို႔ ေခၚတဲ့ ခ်ဳပ္ေခါင္းေလးေတြတပ္ထားရပါတယ္။ ခ်ဳပ္ေခါင္း (wedge) ေလးေတြဟာ အျခမ္းေလးႏွစ္ျခမ္းကို ႏွစ္ဖက္ကပ္လိုက္မွ ေခါင္းေလးျဖစ္သြားတဲ့ပံုစံပါ။ ဒါေလးေတြက PT ၾကိဳးေတြကုိ Hydraulic Jack နဲ႔ ဆြဲဆန္႔တဲ့အခါ Jack ဆြဲတဲ့ ဘက္ပဲ ပါလာျပီး ၾကိဳးကုိ ေနာက္ျပန္မရုန္းႏိုင္ေအာင္ ဆြဲထားျခင္းမ်ိဳးပါ။
Bonded နည္းမွာေတာ့ duct လို႔ေခၚတဲ့ သတၱဳ ဒါမွမဟုတ္ ပလတ္စတစ္ ပိုက္ေတြထဲကုိ PT ၾကိဳး (၂) ေခ်ာင္းသုိ႔မဟုတ္ (၂) ေခ်ာင္းအထက္ (design လိုအပ္ခ်က္အရ) ထည့္ျပီး ကြန္ကရစ္ထဲ ျမွဳပ္ေလာင္းလိုက္တဲ့ ပံုစံပါ။ သူ႔ကိုလည္း Hydraulic Jack နဲ႔ပဲ ဆြဲရတာပါ။ တခါတရံ လိုအပ္ခ်က္အရ ၾကိဳးအေခ်ာင္းေတြ အမ်ားၾကီးတျပိဳက္နက္တည္း ဆြဲလို႔ရတဲ့ Multi-stand Jack ေတြနဲ႔လည္း ဆြဲပါတယ္။ သူ႔မွာလည္း PT ၾကိဳးေတြရဲ႔ထိပ္မွာ anchorage လို႔ေခၚတဲ့ ေခါင္းအိမ္ေလးရိွပါတယ္။ ဒီအိမ္ေလးမွာေတာ့ PT ၾကိဳး ႏွစ္ေခ်ာင္း၊ သံုးေခ်ာင္း စသည္ျဖင့္ ေပါင္းထည့္ထားပါတယ္။ Unbonded နည္းနဲ႔ မတူတာက bonded မွာ ကြန္ကရစ္ေလာင္းျပီး၊ PT ၾကိဳးေတြကို ဆြဲဆန္႔အျပီးမွာ duct ပုိက္ေတြထဲကုိ grouting ျပန္ထိုးဖို႔လိုတာပါပဲ။ Bonded နည္းရဲ႔ PT ၾကိဳးေတြမွာ plastic sheathing မပါတဲ့အတြက္ PT ၾကိဳးေတြကုိ သံေခ်းမတက္ႏိုင္ေအာင္ရယ္ အျပင္က ကြန္ကရစ္နဲ႔ bonding ျဖစ္ဖို႔ရယ္အတြက္ grouting လုပ္ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ Grouting ကုိေတာ့ ဘိလပ္ေျမနဲ႔ admixture ကုိေရနဲ႔ေရာ အရည္ေဖ်ာ္ျပီး grouting ထိုးတဲ့ စက္နဲ႔ ပိုက္တေလွ်ာက္ထိုးထည့္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ bonded နည္းကုိေတာ့ တံတားေတြမွာ အသံုးမ်ားပါတယ္။ အေဆာက္အဦးပုိင္းမွာလည္း သံုးပါတယ္။ အေဆာက္အဦးေတြမွာဆိုရင္ transfer girder ေတြလိုမ်ိဳး heavy load ေတြ ထမ္းရတဲ့ beam ေတြမွာ သံုးပါတယ္။ ၾကမ္းခင္းေတြမွာလည္း ထည့္သံုးပါတယ္။ PT ၾကိဳးေတြကို အဓိကအားျပဳျပီး ထမ္းေတာ့ rebar ထည့္ရတာ အေတာ္သက္သာသြားေတာ့ rebar ဖိုး ကုန္က်စရိတ္ အေတာ္နည္းသြားပါတယ္။ တဖက္ကေတာ့ PT ၾကိဳးဖိုးေတြ၊ တပ္ဆင္ခေတြ တက္လာတာေပါ့။ Overall cost အေနနဲ႔ ျပန္တြက္ၾကည့္ရင္ေတာ့ သာမန္နဲ႔ အရမ္းၾကီး ဟာဟမႈ မရိွပါဘူး၊ ဒါေပမယ့္ ပုိေကာင္းသြားျပီး တည္ေဆာက္ခ်ိန္ ပိုျမန္သြားပါတယ္။
ေက်ာက္ေဆာင္နံရံေတြမွာလည္း ဒီလို bonded နည္းကို အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဆာက္လုပ္တဲ့ အစီအစဥ္ေတာ့ အေဆာက္အဦးေတြနဲ႔ အနည္းငယ္ကြာျခားပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ေက်ာက္ေဆာင္နံရံစြန္းေတြမွာ ဒါမွမဟုတ္ ဥမင္လိႈဏ္နံရံေတြမွာ တဖက္ကေန အေပါက္ေဖာက္ ျပီးေတာ့ အေပါက္ထဲကုိ PT ၾကိဳးထည့္၊ ထည့္ျပီးရင္ grouting အရင္လုပ္လိုက္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ grouting မွာ လိုအပ္တဲ့ strength ပမာဏရတဲ့အခါမွာ ၾကိဳးေတြကုိ ဆြဲဆန္႔ လိုက္တာပါ။
Aung Myo Min (YE-MES)
Reference: "What is Post-Tensioning" by POST-TENSIONING INSTITUTE (PTI)
Photo are copied from: www.images.google.com
Photo Credit: Original Uploader