အရွက္ရေစျခင္းအတြက္ ေပးဆပ္ရမႈမ်ား

အရွက္ရေစျခင္းအတြက္ ေပးဆပ္ရမႈမ်ား(17.01.2016.., Daily Eleven မွ)
(ေရးသားသူ- ကြၽန္း)
ေမာ္နီကာလူ၀င္းစကီးလို႔ ေျပာလိုက္ရင္ ကြၽန္မတို႔ မ်ဳိးဆက္နဲ႔ ေရွ႕ပိုင္းမ်ိဳးဆက္...ထဲမွာ ေကာင္းစြာ မွတ္မိၾကသူေတြ ရွိမယ္ ထင္ပါတယ္။ သူက အေမရိကန္ႏိုင္ငံ သမၼတတစ္ဦး ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဘီလ္ကလင္တန္နဲ႔ လူမႈေရးကိစၥ ႐ႈပ္ေထြးခဲ့ဖူးတဲ့အတြက္ နာမည္ႀကီးခဲ့တာပါ။ သူ႔ကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေမ့ေလ်ာ့ေနရာက သူ TED မွာ စကားေျပာမယ္ဆိုတဲ့ သတင္းကို ရခဲ့ပါတယ္။ “အံမယ္၊ သူကမ်ား၊ ဘာေတြ ေျပာမွာလဲ” လုိ႔ သေရာ္ေတာ္ေတာ္ ေတြးရင္း တစ္ဖက္ကလည္း သိခ်င္စိတ္ ျဖစ္မိပါတယ္။ TED အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာမွာ တင္ထားတဲ့ သူ႔ေဟာေျပာခ်က္ကို နားေထာင္အၿပီးမွာ ကြၽန္မ သူ႔အေပၚ ေတြးခဲ့မိတာေတြအတြက္ အလြန္အမင္း စိတ္မေကာင္း ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။

နာလန္မထူႏုိင္ေအာင္ တစ္ကမၻာလံုးက ၀ိုင္း၀န္းကဲ့ရဲ႕ျခင္းကို ခံခဲ့ရသူတစ္ဦး လူၾကားထဲ ျပန္ထြက္လာခဲ့ျခင္းပါ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဆိုးရြားစြာ လဲက်ခဲ့ရာက ေကာင္းမြန္စြာ ျပန္ထလာႏုိင္ျခင္းလို႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ မွားခဲ့ၾကတာခ်င္း အတူတူ သမၼတေဟာင္း ဘီလ္ကလင္တန္က ထိခိုက္နစ္နာမႈ မ်ားမ်ားစားစား မခံစားခဲ့ရတာကိုလည္း ကြၽန္မတို႔ ေမ့ေနခဲ့ၾကပါတယ္။ အမ်ဳိးသား တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဘီလ္ကလင္တန္ကို လူေတြ ခြင့္လႊတ္ခဲ့ၾကေပမယ့္ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦး ျဖစ္ေနတဲ့ သူ႔ကိုေတာ့ လူေတြက ခြင့္မလႊတ္ခဲ့ၾကပါဘူး။ သူ႔ေဟာေျပာခ်က္ကို ေဖ့စ္ဘြတ္တင္တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာင္ ေဟာေျပာခ်က္ကို အစအဆံုး မၾကည့္၊ နားမေထာင္ဘဲ အပ်က္သေဘာေဆာင္တဲ့ ေကာက္ခ်က္မ်ားစြာကို လာေရာက္ ေရးသားသူ အမ်ားအျပား ရွိေနဆဲပါ။ သူ႔ရဲ႕ TED ေဆြးေႏြးပြဲမွ ေဟာေျပာခ်က္ကို ျဖတ္ေတာက္ၿပီး ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆို မွ်ေ၀ေပးလိုက္ပါတယ္။
သင္တုိ႔က ဆယ္စုႏွစ္ တစ္ခုစာ လူသိရွင္ၾကား ႏႈတ္ဆိတ္ေစျခင္း ခံခဲ့ရတဲ့ အမ်ဳိးသမီး တစ္ဦးကို ျမင္ေနၾကရတာပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့လ အတန္ၾကာက အသက္ ၃၀ ေအာက္ လူ ၁၅၀၀ ပါ၀င္တဲ့ Forbes ရဲ႕ ညီလာခံမွာ ကြၽန္မရဲ႕ ပထမဆံုး ေဟာေျပာခ်က္ကို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ သူတို႔ အသက္က ရွိလွ ၁၄ ႏွစ္ပါ။ အငယ္ဆံုးက ေလးႏွစ္ေလာက္သာ ရွိပါဦးမယ္။ သူတို႔ ကြၽန္မကို ရက္ပ္သီခ်င္းေတြထဲမွာ ၾကားဖူးလိမ့္မယ္လုိ႔ ကြၽန္မက ဟာသေႏွာၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ ကြၽန္မ အမည္က ရက္ပ္သီခ်င္း အပုဒ္ ၄၀ နီးပါးမွာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ကြၽန္မ သူတုိ႔ကို စကားေျပာတဲ့ေန႔မွာ အံ့ၾသစရာ ျဖစ္ရပ္တစ္ခု ၾကံဳခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါက ၄၁ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ကြၽန္မကို ၂၇ ႏွစ္အရြယ္ အမ်ဳိးသားေလးက ခ်ဥ္းကပ္လာခဲ့တာပါ။ သူ႔ရဲ႕ မေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ စကားေလးကေတာ့ “ကြၽန္မကို ၂၂ ႏွစ္လို႔ ခံစားရေအာင္ သူ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္တယ္” တဲ့။
အသက္ ၄၀ အထက္မွာ ရွိတ့ဲသူေတြထဲမွာ ၂၂ ႏွစ္ ျပန္မျဖစ္ခ်င္တ့ဲသူက ကြၽန္မ တစ္ေယာက္တည္း ရွိမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အသက္ ၂၂ ႏွစ္မွာ ကြၽန္မက ကြၽန္မအထက္ လူႀကီးနဲ႔ ခ်စ္ႀကိဳက္မိခဲ့ပါတယ္။ ၂၄ ႏွစ္အရြယ္ မွာေတာ့ အလြန္ဆိုးရြားတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ အက်ဳိးဆက္ေတြကို စတင္ခံစားခဲ့ရပါတယ္။ သင္တို႔တစ္ေတြလည္း အသက္ ၂၂ ႏွစ္အရြယ္မွာ အမွားေတြ လုပ္ခဲ့မိၿပီး မွားယြင္းတဲ့ လူနဲ႔ ခ်စ္ႀကိဳက္ခဲ့မိတာမ်ဳိးေတြ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ခဲ့ၾကပါမယ္။ အထက္လူႀကီးနဲ႔ေတာင္မွ ခ်စ္ႀကိဳက္ခ်င္ ခ်စ္ႀကိဳက္ခဲ့မိပါမယ္။ ကြၽန္မနဲ႔ မတူတာက ကြၽန္မရဲ႕ အထက္အရာရွိက အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ သမၼတ ျဖစ္ေနခဲ့တာပါပဲ။ ဘ၀က ထင္မွတ္မထားတာေတြနဲ႔ ျပည့္ႏွက္ေနပါတယ္။ အဲဒီအမွားအတြက္ ကြၽန္မ ေလးေလးနက္နက္ ေနာင္တရပါတယ္။ ကြၽန္မရဲ႕ အမွားကို သတိမရဘဲ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတဲ့ ေန႔ရယ္လုိ႔ တစ္ေန႔မွ မရွိခဲ့ပါဘူး။
၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ ကြၽန္မက မသင့္ေတာ္တဲ့ အခ်စ္ဇာတ္လမ္းမွာ နစ္ေမ်ာေနခဲ့ရာက တစ္ခါမွာ မၾကံဳခဲ့ဖူး၊ မျမင္ခဲ့ဖူးတဲ့ ႏိုင္ငံေရးဆုိင္ရာ၊ ဥပေဒဆုိင္ရာ၊ မီဒီယာဆိုင္ရာ ၀ဲဂယက္ႀကီးရဲ႕ ဗဟိုခ်က္ကို ေရာက္သြားခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီ မတိုင္ခင္ ႏွစ္အနည္းငယ္က သတင္းေတြကို ကြၽန္မတို႔ ေနရာ သံုးမ်ဳိးကပဲ ရရွိခဲ့ၾကတာပါ။ အဲဒါေတြက သတင္းစာ၊ မဂၢဇင္းဖတ္ျခင္း၊ ေရဒီယို နားေထာင္ျခင္းနဲ႔ တီဗြီၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္မလက္ထက္မွာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ေခတ္ေျပာင္းေတာ္လွန္ေရးက သတင္းေတြကို လူအမ်ားထံ သယ္ေဆာင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလမွာ ကြၽန္မတို႔ရဲ႕သတင္း စတင္ေပါက္ၾကားခဲ့ၿပီး အဲဒါက အင္တာနက္ေပၚကို ေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။ အင္တာနက္ေပၚက သတင္းက သမား႐ိုးက် မီဒီယာေတြက သတင္းေတြကို ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ ျဖတ္ေက်ာ္သြားခဲ့တာပါ။
အက်ဳိးဆက္က ကြၽန္မဟာ သာမန္လူတစ္ဦး အျဖစ္ကေန တစ္ကမၻာလံုးက လူသိရွင္ၾကား ၀ိုင္း၀န္းကဲ့ရဲ႕ ႐ႈတ္ခ်ျခင္း ခံရသူတစ္ဦး ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ကြၽန္မက တစ္ကမၻာလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာ က်ဆင္းခဲ့ရသူေတြရဲ႕ လူနာနံပါတ္ သုည ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ နည္းပညာရဲ႕ ပံ့ပိုးမႈနဲ႔ လူတစ္ေယာက္အေပၚမွာ အေလာတႀကီး ၀ိုင္း၀န္းဆံုးျဖတ္ၾကျခင္းကေန လူအုပ္ႀကီးက အြန္လိုင္းေပၚမွာ ေက်ာက္တံုးေက်ာက္ခဲေတြနဲ႔ ၀ိုင္းေပါက္ၾကသလို အေျခအေနမ်ဳိးကို ျဖစ္ေပၚေစခ့ဲပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ဆိုရွယ္မီဒီယာေတြ မရွိေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အင္တာနက္ေပၚမွာ မွတ္ခ်က္ေတြ ေရးလို႔ရတယ္၊ ဇာတ္လမ္းေတြကို အီးေမးလ္ပို႔လို႔ရတယ္။ ရက္စက္တဲ့ ဟာသေတြ အျဖစ္နဲ႔လည္း အီးေမးလ္ပို႔လို႔ ရၾကပါတယ္။ သတင္းျဖန္႔ေ၀ရာ ေနရာေတြကလည္း ကြၽန္မ ဓာတ္ပံုေတြကို ေနရာတိုင္းမွာ ထည့္သြင္းၿပီး အေရာင္းတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ကြၽန္မ အမွားလုပ္ခဲ့တယ္လုိ႔ ၀န္ခံပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ရခဲ့တဲ့ အာ႐ံုစူးစိုက္မႈနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ခံရမႈေတြက တစ္ခါမွ မၾကံဳခဲ့ဖူးတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးပါ။ ကြၽန္မ ကပ္ခံခဲ့ရတဲ့ တံဆိပ္ေတြက လူတကာနဲ႔ ျဖစ္တဲ့မိန္းမ၊ အပ်က္မ၊ အရပ္ပ်က္မ၊ မေကာင္းတဲ့မိန္းမ စသျဖင့္ပါ။ ကြၽန္မကို လူေတြအမ်ားႀကီးက ျမင္ေတြ႕ၾကေပမယ့္ ကြၽန္မကို တကယ္သိသူက နည္းနည္းကေလးပါ။ အမ်ဳိးသမီး တစ္ေယာက္မွာ အျခားဘက္ေတြ ရွိေသးတယ္။ သူ႔မွာ ၀ိညာဥ္တစ္ခု ရွိတယ္။ တစ္ခ်ိန္က ထိခိုက္ပ်က္စီးျခင္း မရွိေသးတဲ့ ၀ိညာဥ္တစ္ခု ရွိခဲ့ဖူးတယ္ ဆိုတာကို ေမ့ပစ္လုိက္ဖုိ႔ အလြန္ကို လြယ္ကူပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၇ ႏွစ္ ကြၽန္မ အဲဒီလို ၾကံဳခဲ့စဥ္က အဲဒီျဖစ္ရပ္အတြက္ အမည္မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ အမည္ရွိခဲ့ပါၿပီ။ အဲဒါကို ဆိုက္ဘာႀကီးႏိုင္ငယ္ညႇဥ္း ျပဳလုပ္မႈ (Cyber Bullying) နဲ႔ အင္တာနက္ေပၚမွာ အေႏွာင့္အယွက္ေပးမႈ (Online Harassment) လို႔ ေခၚပါတယ္။
ကြၽန္မ သူငယ္ခ်င္းလို႔ ယူဆရသူ တစ္ေယာက္ကို တစ္ႏွစ္အၾကာက ဖုန္းနဲ႔ စကားေျပာထားတာကို ခိုးယူ အသံသြင္းထားတဲ့ တိပ္ေခြကို စက္တင္ဘာ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ နားေထာင္ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒါကို အတည္ျပဳေပးဖုိ႔ တရားဥပေဒအရ လိုအပ္ခ်က္အျဖစ္နဲ႔ နားေထာင္ခဲ့ရတာပါ။ ရက္အနည္းအၾကာမွာ ဥပေဒျပဳ လႊတ္ေတာ္ကို အစီရင္ခံစာ တက္သြားၿပီး သီတင္းပတ္ အနည္းငယ္မွာ တိပ္ေခြကို တီဗြီကေန လႊင့္ျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ သိသာထင္ရွားတဲ့ အပိုင္းကို အင္တာနက္ေပၚမွာ တင္ေပးထားပါတယ္။ လူသိရွင္ၾကား အရွက္ခြဲခံရမႈက ျပင္းထန္လြန္းလွပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘ၀က မခံစားႏုိင္ေအာင္ဆိုတဲ့ အေနအထားမ်ိဳးပါ။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ ဒါက ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ ကိစၥရပ္မ်ဳိးေတြ မဟုတ္ပါဘူး။
အခုအခ်ိန္မွာ ဆုိရွယ္မီဒီယာ ေမြးဖြားလာခဲ့ၿပီမို႔ အဲဒီလို ျဖစ္ရပ္ေတြ ပိုမို မ်ားျပားလာပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ အမွားလုပ္ခဲ့တာ၊ မလုပ္ခဲ့တာနဲ႔ေတာင္မွ မဆိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာမွာ ကြၽန္မ အေမနဲ႔ ဖုန္းေျပာရင္း Rutgers တကၠသိုလ္က တိုင္လာကလီမန္တီဆိုတဲ့ ေက်ာင္းသားရဲ႕ သတင္းကို ေျပာျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သူ အျခားအမ်ိဳးသား တစ္ေယာက္နဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ ရွိေနတဲ့ ကာလကို သူ႔အခန္းေဖာ္က ၀က္ဘ္ (Web) ကင္မရာနဲ႔ တိတ္တဆိတ္ ႐ိုက္ယူခဲ့တာပါ။ အြန္လိုင္းကမၻာက အဲဒီအေၾကာင္းကို သိသြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဆိုက္ဘာႀကီးႏိုင္ငယ္ညႇဥ္း ျပဳလုပ္မႈေတြ၊ ေလွာင္ေျပာင္သေရာ္မႈေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ရက္အနည္းငယ္ အၾကာမွာ တိုင္လာက ေဂ်ာ့၀ါရွင္တန္ တံတားေပၚက ခုန္ခ်ၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အဆံုးစီရင္သြားပါတယ္။ သူက အသက္ ၁၈ ႏွစ္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။
ကြၽန္မ အေမက တိုင္လာနဲ႔ သူ႔မိသားစု ၾကံဳေတြ႔ခံစားရတဲ့ အျဖစ္ကို သာမန္ထက္ ပိုၿပီး ခံစားေနတာ ကြၽန္မ သတိျပဳမိပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့မွ သူက အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ကေန ကြၽန္မတို႔ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ ၾကံဳခဲ့ရတာေတြကို သတိရၿပီး အေဟာင္းေတြ အသစ္ျပန္ျဖစ္ေနမွန္း သိလိုက္ရပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အေမက ကြၽန္မ ခုတင္ေဘးမွာ ညတိုင္း ထိုင္ေနခဲ့ပါတယ္။ ကြၽန္မ ေရခ်ိဳးရင္ေတာင္ တံခါးပိတ္ မခ်ဳိးဖုိ႔ တားျမစ္ခဲ့ပါတယ္။ လူအမ်ားက ကြၽန္မကို ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အဆံုးစီရင္သြားေစတဲ့အထိ အရွက္ခြဲၾကမွာကို ကြၽန္မ မိဘႏွစ္ပါးစလံုးက ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔ေနခဲ့ၾကတဲ့ အခ်ိန္ပါ။
ဒီေန႔ ဒီအခ်ိန္မွာ မိဘမ်ားစြာက သူတို႔ ခ်စ္တဲ့ ကေလးေတြကို ၀င္ေရာက္ကယ္ဆယ္ခြင့္ မရခဲ့ၾကပါဘူး။ အမ်ားစုက သူတို႔ ကေလးေတြရဲ႕ ခံစားရမႈေတြ၊ အရွက္ခြဲခံရမႈေတြကို အခ်ိန္လြန္ၿပီးမွ သိခြင့္ရၾကတာပါ။ တိုင္လာရဲ႕ ေသဆံုးမႈက ကြၽန္မကို ေျပာင္းလဲသြားေစခဲ့ပါတယ္။ ကြၽန္မ ေတြ႔ၾကံဳခံစားခဲ့ရတာေတြကို ပံုစံတစ္မ်ိဳးနဲ႔ ျပန္ၾကည့္ျဖစ္လာၿပီး ကြၽန္မ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ရွိေနတဲ့ အရွက္ခြဲ၊ ႀကီးႏုိင္ငယ္ညႇဥ္း လုပ္ေနၾကတဲ့ ကမၻာကို ျမင္ပံုျမင္နည္း ေျပာင္းသြားပါတယ္။
၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ အင္တာနက္လို႔ ေခၚတဲ့ နည္းပညာသစ္က ကြၽန္မတို႔ကို ဘယ္ကို ေခၚေဆာင္သြားမယ္ဆုိတာ ႀကိဳမသိခဲ့ၾကပါဘူး။ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ အဲဒါက လူေတြကို စိတ္ေတာင္ မကူးခဲ့ဖူးတဲ့ နည္းေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္မႈ ရေစပါတယ္။ ေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ့ ေဆြမ်ဳိးေတြကို ျပန္လည္ ဆက္သြယ္ေပးပါတယ္။ အသက္ေတြကို ကယ္ေပးပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးေတြကိုလည္း စတင္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆိုက္ဘာႀကီးႏုိင္ငယ္ညႇဥ္း ျပဳလုပ္မႈ၊ အရွက္ခြဲမႈ စတဲ့ အေမွာင္ဘက္ျခမ္းက ကိစၥေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ငယ္ရြယ္သူေတြမွာ အဲဒီျဖစ္ရပ္ေတြကို ရင္ဆုိင္ႏိုင္ဖုိ႔ လက္နက္ေတြ တပ္ဆင္ထားေပးျခင္း မခံၾကရပါဘူး။ အလြန္အမင္း မတရားျပဳ၊ အရွက္ခြဲခံရတဲ့အတြက္ သူတို႔ဟာ တစ္ရက္ကေလး ဆက္ၿပီး အသက္ရွင္ဖုိ႔ေတာင္ စိတ္မကူးႏိုင္ၾကေတာ့တဲ့ အေနအထားမ်ိဳးေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနၾကရပါတယ္။ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံက လူငယ္ေတြကို ကူညီေနတဲ့၊ အက်ိဳးအျမတ္ မယူတဲ့ အဖဲြ႔အစည္း Child Line က ၂၀၁၂ ကေန ၂၀၁၃ အတြင္းမွာ ဆုိက္ဘာႀကီးႏုိင္ငယ္ညႇဥ္း ကိစၥရပ္ေတြအတြက္ ဖုန္းေခၚ၊ အီးေမးလ္ပို႔ၿပီး အကူအညီ ေတာင္းခံတာ ၈၇ ရာခုိင္ႏႈန္း ပိုတိုးလာတယ္လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံက ေလ့လာမႈေတြကို ျပန္စုစည္း သံုးသပ္တဲ့အခါ ဆိုက္ဘာႀကီးႏုိင္ငယ္ညႇဥ္း ျပဳမႈေတြက၊ ျပင္ပမွာ ႀကီးႏုိင္ငယ္ညႇဥ္းျပဳမႈေတြထက္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အဆံုးစီရင္ဖို႔ ပိုစဥ္းစားျဖစ္ေစေၾကာင္း ေတြ႔ရပါတယ္။
လူတစ္ဖက္သားကို ရက္စက္တယ္ ဆုိတာက ျဖစ္ရပ္အသစ္ မဟုတ္ပါဘူး။ သို႔ေပမဲ့ အြန္လိုင္းမွာ အရွက္ခြဲမႈက အထိန္းအကြပ္မရွိ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔သြားၿပီ၊ အခ်ိန္မေရြး လူတိုင္း ေတြ႔ျမင္ေနႏိုင္တဲ့အရာ ျဖစ္သြားပါတယ္။ အရွက္ရမႈေတြကလည္း ကာယကံရွင္ရဲ႕ မိသားစု၊ ရပ္ရြာ၊ ေက်ာင္း၊ လူမႈ၀န္းက်င္ေတြ အထိကုိ ႐ိုက္ခတ္ပါတယ္။ လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာက အမည္မေဖာ္ဘဲ သင့္ကို သူတို႔ရဲ႕ စကားလံုးဓားေတြနဲ႔ ထိုးႏွက္ႏုိင္စြမ္း ရွိၾကပါတယ္။
လူသိရွင္ၾကား အရွက္ခြဲျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေစ်းကြက္တစ္ခုလည္း ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ေငြဘယ္လိုရွာသလဲ။ ကလစ္တစ္ခ်က္ ေခါက္ျခင္းအားျဖင့္ပါ။ ပိုအရွက္ကြဲေလ ကလစ္ေတြ ပိုေခါက္ၾကေလပါပဲ။ ကလစ္ေခါက္တာ ပိုမ်ားတဲ့ စာမ်က္ႏွာမွာ ေၾကာ္ျငာအတြက္ ေဒၚလာေငြ ပိုမ်ားမ်ား ရပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔က အႏၲရာယ္စက္၀န္းထဲ ေရာက္ေနၾကပါတယ္။ အဲဒီသတင္းေတြကို ပိုၾကည့္ေလ၊ အရွက္ခြဲခံရတဲ့ လူေတြရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ ရွိေနတဲ့ ဘ၀ေတြကို ပိုၿပီး မခံစားမိ၊ မျမင္မိၾကေတာ့ေလပါပဲ။ တစ္စံုတစ္ေယာက္ရဲ႕ ထိခိုက္ခံစားရမႈ အေပၚမွာ တစ္စံုတစ္ေယာက္က ၀င္ေငြရွာေနတာပါ။ ကလစ္တစ္ခ်က္ ေခါက္တုိင္းမွာ ကြၽန္မတို႔က ေရြးခ်ယ္မႈ တစ္ခုကို ျပဳလုပ္လိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲျခင္းက ယံုၾကည္မႈအသစ္ ျဖစ္ေပၚျခင္းနဲ႔ စတင္ပါတယ္။ လူသိရွင္ၾကား အရွက္ခြဲမႈေတြကို ရပ္တန္႔ၾကဖို႔ အခ်ိန္တန္ပါၿပီ။ သုေတသီ ဘရန္နီဘေရာင္းက ‘စာနာမႈထဲမွာ ရွက္ျခင္းက အသက္မရွင္ႏိုင္ဘူး’ လို႔ ဆိုခဲ့ဖူးပါတယ္။ ကြၽန္မရဲ႕ အေမွာင္ဆံုး ကာလေတြမွာ ကြၽန္မ မိသားစု၊ သူငယ္ခ်င္းေတြ၊ ပညာရွင္ေတြထံက၊ တစ္ခါတစ္ရံမွာ သူစိမ္းေတြထံက ရရွိတဲ့ စာနာမႈ၊ ကိုယ္ခ်င္းစာမႈေတြက ကြၽန္မကို ကယ္တင္ခဲ့တာပါ။ လူတစ္ေယာက္ထဲထံက ရရွိတဲ့ စာနာမႈကေလးကေတာင္မွ ကြာျခားမႈေတြကို ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ လူမႈေရး စိတ္ပညာရွင္ Serge Moscovic ေတြ႕ရွိခဲ့သလိုပါပဲ။ လူအနည္းငယ္က တစ္သမတ္တည္း ေဆာင္ရြက္ေနၾကရင္ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ တိုင္လာကလီမန္တီ ေဖာင္ေဒးရွင္း၊ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံမွာ ႀကီးႏုိင္ငယ္ညႇင္းျပဳမႈ တားဆီးကာကြယ္သူမ်ား (Anti Bullying Pro)၊ ၾသစေၾတးလ်မွာ ေရာ့ကစ္စီမံခ်က္ (Project Rockit) လို အဖြဲ႔မ်ိဳးေတြက အဲဒါကို ဦးတည္ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။ အဲဒီ အဖြဲ႔ေတြကို ပံ့ပိုးကူညီျခင္းအားျဖင့္ အရွက္ခြဲတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေတြကို ၀ိုင္း၀န္းတိုက္ဖ်က္ႏိုင္ၾကပါတယ္။
ကၽြန္မတို႔က လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုထုတ္ေဖာ္ခြင့္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အမ်ားႀကီး ေျပာဆုိခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိထုတ္ေဖာ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြၽန္မတို႔မွာရွိတဲ့ တာ၀န္ေတြ အေၾကာင္းကို ပိုမိုေျပာဆုိၾကဖုိ႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ အြန္လိုင္းမွာ အျခားသူေတြအေပၚ စာနာမႈ၊ ကိုယ္ခ်င္းစာမႈေတြ ျပသျခင္းက အားလံုးအတြက္ ပိုမိုလံုျခံဳ ေကာင္းမြန္တဲ့ ကမၻာကို တည္ေဆာက္ဖို႔ အကူအညီ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ကလစ္ေခါက္တဲ့ အခါတိုင္းမွာ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႔ ေခါက္ၾကပါ။
လူသိရွင္ၾကား အရွက္ခြဲျခင္း ခံေနၾကရတဲ့သူေတြ အေနနဲ႔လည္း တစ္ခု သိထားသင့္ပါတယ္။ အဲဒါက သင္တို႔ အသက္ရွင္ႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒါက ခက္ခဲတယ္ဆုိတာ ကြၽန္မ သိပါတယ္။ အဲဒါက နာက်င္မႈ မကင္းမဲ့ဘူး၊ ျမန္ဆန္၊ သက္သာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သင့္ဇာတ္လမ္းရဲ႕ အဆံုးသတ္ကို ကြဲျပားျခားနားေအာင္ သင္ႀကိဳးစားလို႔ ရပါတယ္။ မိမိကိုယ္မိမိ စာနာမႈ ရွိပါ။ ကြၽန္မတို႔ အားလံုး ကိုယ္ခ်င္းစာမႈေတြကို အင္တာနက္ေပၚမွာေရာ၊ ျပင္ပကမၻာမွာပါ ရသင့္ရထိုက္ပါတယ္။ နားေထာင္ျခင္းအတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
(Reference: This is what happened when we posted Monica Lewinsky's TED talk by Nadia Goodman, The Price of Shame TED talk by Monica Lewinsky)
ကၽြန္း
Monica Lewinsky speaking at TED2015
Photo Source: James Duncan Davidson/TED (Google)